Soweto, Johennesburg, Güney Afrika – 16 Haziran 1976
Geri dönüyorlar onlar:
yangınlardan örülen dumanlar arasından,
toz girdapları arasından değişken rüzgârların
işte görüyorsunuz
dönüyor hayaletleri
genç adamların, genç kadınların,
delikanlıların, genç kızların,
öğrencilerin:..
(16 Haziran 1976’yı Hatırlamak, Deniz Brutus)
Ders defterlerine ana dilleriyle yazan öğrencilerin okullarından kovulmaları bardağı taşıran son damla oldu. Afikaans veya İngilizce, yasayla zorunlu hale getirilmesine rağmen, sömürgecilerin dilini kullanmak istemiyorlardı siyah öğrenciler. Bir okuldan diğerine peş peşe yayılmaya başlayacaktı boykotlar. Yirmi bini aşkın öğrenci, şarkılar ve sloganlar eşliğinde Soweto sokaklarında yürüyordu; ta ki ırk ayrımcı rejimin polis gücüyle karşılaşıncaya kadar. “Şiddet” demişti pedagog filozof Paulo Freire, “ezen, sömüren ve ötekileri insan saymayanlar tarafından başlatılır; yoksa ezilen, sömürülen, insan sayılmayanlar tarafından değil.” Evet, öyleydi! O gün yaklaşık iki yüz öğrenci can verdi polis kurşunlarıyla. Boykot eylemini Siyah Bilinç Hareketi’nin ve Güney Afrika Öğrenci Derneği’nin kurucusu Steve Biko organize etmişti. Biko’nun düşünsel kahramanlarından biri de Paulo Freire’ydi. Soweto Katliamı’ndan bir yıl sonra tutuklanacak, akıl almaz işkencelerle öldürülecekti Biko.
Gösteri sırasında ilk kurşun Komiser Kleingeld’den gelmişti.
İlk can veren on üç yaşındaki Hector Pieterson oldu.
Başı arkaya düşmüş, kısa pantolonlu, kıvırcık saçlı zavallı Hektor’u kucağında taşıyor Mbuyisa Makhubo; en yakın sağlık merkezine yetiştirecek. Arkasından koşan öğrenci ise, Hektor’un kızkardeşi Antoinette Sithole. Vahşet, korku ve ölüm!
Fotoğrafta görüldüğü gibi…
Kaynaklar:
1-Ndlovu, Sisifo. The Soweto Uprisings: Counter Memories of June 1976, Ravan Press, 1988
& Pan Macmillan SA, 2017.
2-Tunç, İlyas. Çağdaş Güney Afrika Şiiri Antolojisi, Bence Kitap Yayınları, 2013
